Μέγας Δωρητής ΕΛΣ
Η Εθνική Λυρική Σκηνή παρουσιάζει ένα άγνωστο διαμάντι της Επτανησιακής Σχολής, τη Flora mirabilis του σπουδαίου μουσουργού Σπυρίδωνος Σαμάρα. Για μία και μοναδική βραδιά το Σάββατο 27 Σεπτεμβρίου 2025, στη σκηνή της Αίθουσας Σταύρος Νιάρχος της ΕΛΣ στο ΚΠΙΣΝ, το ελληνικό κοινό θα έχει τη σπάνια ευκαιρία να απολαύσει τη Flora mirabilis σε μορφή κοντσερτάντε και σε νέα αποκατεστημένη μορφή. H ψηφιοποίηση του μουσικού υλικού από το αρχείο της Φιλαρμονικής Εταιρείας «Μάντζαρος» υλοποιήθηκε με τη δωρεά του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος (ΙΣΝ).
Μετά την ιδιαίτερη επιτυχία που σημείωσε στα τέλη του 19ου αιώνα στην Ευρώπη, η Flora mirabilis ξανασυναντά το ελληνικό κοινό σε μια πολύτιμη αποκατεστημένη μορφή, που φιλοδοξεί να επανατοποθετήσει το έργο στο ευρωπαϊκό ρεπερτόριο της όπερας. Η αριστουργηματική μουσική του εκλεκτικού κοσμοπολίτη Κερκυραίου μουσουργού Σπυρίδωνος-Φιλίσκου Σαμάρα, με βασικά χαρακτηριστικά την πηγαία μελωδική έμπνευση, την ευφάνταστη αρμονική γλώσσα και τη λεπτεπίλεπτη ενορχήστρωση, σε συνδυασμό με τη βαθύτατη γνώση της φωνητικής γραφής και την έμφυτη θεατρική αντίληψη της μουσικής δραματουργίας, προβάλλει αντάξια των μεγάλων Ευρωπαίων δημιουργών όπερας της εποχής του. «Για την Εθνική Λυρική Σκηνή αποτελεί μια πολύ σημαντική στιγμή, καθώς φέρνουμε στο φως ένα αριστούργημα της ελληνικής λόγιας μουσικής, συμβάλλοντας στη γνώση του πρόσφατου μουσικού μας παρελθόντος», σημειώνει χαρακτηριστικά ο Καλλιτεχνικός Διευθυντής της ΕΛΣ Γιώργος Κουμεντάκης.
Η Flora mirabilis χαρακτηρίζεται ως «μουσικός μύθος σε τρεις πράξεις». Το λιμπρέτο, στα ιταλικά, είναι του Φερντινάντο Φοντάνα -του λιμπρετίστα των δύο πρώτων μελοδραματικών έργων του Τζάκομο Πουτσίνι- και η αλληγορική υπόθεση διαδραματίζεται στη μεσαιωνική Σουηδία. Το έργο πρωτοπαρουσιάστηκε στο Θέατρο Κάρκανο στο Μιλάνο στις 16 Μαΐου 1886. Η επιτυχία του υπήρξε τόσο μεγάλη ώστε την επόμενη χρονιά ανέβηκε στη Σκάλα του Μιλάνου με διάσημους συντελεστές: την παράσταση διηύθυνε ο περίφημος αρχιμουσικός Φράνκο Φάτσο ενώ τον πρωταγωνιστικό ρόλο της Λίντιας ερμήνευσε η Έμμα Καλβέ, μια από τις διασημότερες λυρικές τραγουδίστριες της μπελ επόκ, γνωστή για την ερμηνεία της στην Κάρμεν. Η Flora mirabilis υπήρξε η πρώτη μεγάλη διεθνής επιτυχία του Σαμάρα και παρουσιάστηκε σε αρκετά ακόμα ιταλικά θέατρα, όπως επίσης στην Κολωνία και στη Βιέννη. Η μουσική του έργου είναι στο πνεύμα των Ιταλών συνθετών του τέλους του 19ου αιώνα, όπως λόγου χάρη των Πουτσίνι, Μασκάνι και Λεονκαβάλλο.
Δυστυχώς, η παρτιτούρα του έργου καταστράφηκε, μαζί με μεγάλο μέρος του αρχείου του ιταλικού εκδοτικού οίκου Casa Musicale Sonzogno, το 1943, κατά τον βομβαρδισμό του Μιλάνου από τις συμμαχικές δυνάμεις. Διασώθηκε μόνο η έκδοση της αναγωγής για φωνές και πιάνο, που είχε κυκλοφορήσει σε πολλά αντίτυπα και ήταν ευρέως διαδεδομένη σε βιβλιοθήκες και ιδιωτικές συλλογές. Σε αυτή την έκδοση βασίστηκε η αναβίωση του έργου από την Εθνική Λυρική Σκηνή τον Απρίλιο του 1979, με επανενορχήστρωση του έργου από τον θρυλικό αρχιμουσικό Οδυσσέα Δημητριάδη, ο οποίος είχε αναλάβει και τη μουσική διεύθυνση των παραστάσεων.
Ωστόσο πριν από μία περίπου δεκαετία, σημαντικό μέρος του πρωτότυπου μουσικού υλικού της ορχήστρας ανακαλύφθηκε στο μουσικό αρχείο της Φιλαρμονικής Εταιρείας «Μάντζαρος» στην Κέρκυρα και το 2016 δόθηκε αντίγραφό του κατ' αποκλειστικότητα στην Εθνική Λυρική Σκηνή. Το νέο αυτό υλικό, σε συνδυασμό με την ανέκαθεν σωζόμενη αυθεντική ενορχήστρωση δύο χορευτικών αποσπασμάτων που φυλάσσονται στη Μουσική Βιβλιοθήκη της ΕΛΣ, το επεξεργάστηκε ο μουσικολόγος και κλαρινετίστας, αναπληρωτής καθηγητής στο Ιόνιο Πανεπιστήμιο Γιάννης Σαμπροβαλάκης (Κέντρο Ελληνικής Μουσικής), ο οποίος ανέλαβε τη συμπλήρωση και αποκατάσταση της πρωτότυπης ενορχήστρωσης του έργου, καθώς και την εκδοτική του επιμέλεια. Ο Σαμπροβαλάκης αναφέρει: «Η όλη διαδικασία από την αρχή φάνηκε ενδιαφέρουσα, μυστηριώδης, συναρπαστική και συνάμα εξαντλητική, όμως το τελικό αποτέλεσμα δικαίωσε τον όποιο κόπο». Και προσθέτει: «Ευχόμαστε σύντομα να βρεθεί και το υπόλοιπο πρωτότυπο υλικό του έργου του. Μέχρι τότε, όμως, το οπερόφιλο κοινό δεν θα έχει λόγο να στερείται αυτό το διαμάντι του μεγάλου Κερκυραίου συνθέτη». Το έργο θα παρουσιαστεί για πρώτη φορά από την ΕΛΣ στη νέα αποκατεστημένη μορφή του.
Ο ανερχόμενος Έλληνας αρχιμουσικός Κωνσταντίνος Τερζάκης επιστρέφει στο πόντιουμ της Εθνικής Λυρικής Σκηνής για να διευθύνει την Ορχήστρα της ΕΛΣ. Ο Τερζάκης, με τη σημαντική πορεία στο εξωτερικό, ζει από το 2019 στο Ηνωμένο Βασίλειο, όπου και ολοκλήρωσε τις μεταπτυχιακές του σπουδές στη διεύθυνση ορχήστρας (με τους Mάρτυν Μπράμπινς, Γκάρρυ Ουώκερ και 'Aλασνταιρ Μίτσελ) με πλήρη υποτροφία από το Βασιλικό Ωδείο της Σκοτίας. Βοηθός μαέστρος της Συμφωνικής Ορχήστρας της πόλης του Μπέρμιγχαμ (2022/23), το 2022 επιλέχθηκε ως υπότροφος μαέστρος της Ακαδημίας του Φεστιβάλ Λουκέρνης, ενώ το 2021 επιλέχθηκε στο Klangspuren Schwaz με τη διεθνή ακαδημία του Ensemble Modern (IEMA). Έχει συνεργαστεί με το σύνολο Σύγχρονης Μουσικής της πόλης του Μπέρμιγχαμ, τη Συμφωνιέτα της Δρέσδης, το Φεστιβάλ Επιδαύρου, τη Συμφωνική Ορχήστρα Δήμου Αθηναίων, το Ergon Ensemble, την Ένωση Ελλήνων Μουσουργών και τους ΤΕΤΤΤΙΞ.
Στη συναυλία συμμετέχουν τέσσερις σημαντικοί πρωταγωνιστές της ΕΛΣ, οι οποίοι θα ανέβουν στη σκηνή της Αίθουσας Σταύρος Νιάρχος αμέσως μετά την επιστροφή τους από την περιοδεία της ΕΛΣ στην Κίνα με την Τραβιάτα του Τζουζέππε Βέρντι.
Τον ρόλο του Πρίγκιπα Κριστιάνο του Έρεμπρο ερμηνεύει ο διακεκριμένος Έλληνας μπασοβαρύτονος Γιάννης Γιαννίσης. Έχει εμφανιστεί στις μεγαλύτερες όπερες παγκοσμίως, όπως, μεταξύ άλλων, σε Μετροπόλιταν, Λα Μονναί, Σκοτία, Φρανκφούρτη κ.α., αλλά και δίπλα στους Λουτσιάνο Παβαρόττι, Πλάθιντο Ντομίνγκο, καθώς επίσης υπό τον Τζέιμς Ληβάιν.
Η εξαιρετική υψίφωνος Βασιλική Καραγιάννη θα τραγουδήσει τον ρόλο της Λίντιας. Συνεργάζεται αδιάκοπα με την ΕΛΣ, ερμηνεύοντας τους πιο αντιπροσωπευτικούς ρόλους κολορατούρας υψιφώνου και εμφανίζεται με επιτυχία στα σημαντικότερα λυρικά θέατρα, φεστιβάλ και αίθουσες συναυλιών διεθνώς όπως η Βασιλική Όπερα Λονδίνου, η Σκάλα του Μιλάνου, η Κωμική Όπερα Βερολίνου κ.ά.
Στον ρόλο του Κόμη του Αντελφιόρ, ο σπουδαίος βαρύτονος Διονύσης Σούρμπης, με επιτυχημένες εμφανίσεις στο ενεργητικό του σε Ηρώδειο, ΜΜΑ, Μαλιμπράν Βενετίας, Τρεβίζο, Βασιλικό Θέατρο Τορίνου, Όπερα Ρώμης, Όπερα της Ρεν (Γαλλία), Μεγάλο Εθνικό Θέατρο Περού (Λίμα), Βασιλική Όπερα Λονδίνου (Κόβεντ Γκάρντεν) κ.α. και έχει κερδίσει πρώτα βραβεία σε διεθνείς διαγωνισμούς.
Ο διακεκριμένος τενόρος Γιάννης Χριστόπουλος θα είναι ο Βάλντο. Έχει συμπράξει με όλες τις σημαντικές ελληνικές ορχήστρες, ενώ έχει εμφανιστεί σε παραστάσεις και συναυλίες σε διεθνή και ελληνικά φεστιβάλ, καθώς και σε θεατρικές σκηνές (Ελληνικό Φεστιβάλ, Δημήτρια, Φεστιβάλ Λευκωσίας, Μουσικού Φλωρεντινού Μάη, Κάρνεγκι Χολ, Εθνικό Μέγαρο Μουσικής Μαδρίτης, Όπερα Καΐρου κ.ά.).
Τη Χορωδία της ΕΛΣ διευθύνει ο Αγαθάγγελος Γεωργακάτος.
