Η παραγωγή υλοποιείται με τη στήριξη της δωρεάς του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος (ΙΣΝ) [www.SNF.org] για την ενίσχυση της καλλιτεχνικής εξωστρέφειας της Εθνικής Λυρικής Σκηνής.
Η Εναλλακτική Σκηνή της Εθνικής Λυρικής Σκηνής συμμετέχει στον εορτασμό για την επέτειο των 100 χρόνων από τη γέννηση του σπουδαίου πρωτοπόρου της μουσικής του 20ού αιώνα Ιάννη Ξενάκη με ένα εκτενές πρόγραμμα συναυλιών και παραστάσεων που καλύπτει το φάσμα από τη ριζοσπαστική σολιστική του γραφή ως το σκηνικό του έργο. Τα τέσσερα προγράμματα που απαρτίζουν το Αφιέρωμα στον Ιάννη Ξενάκη θα παρουσιαστούν στην Εναλλακτική Σκηνή της ΕΛΣ στο Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος στις 7, 8, 20, 22, 26 Μαΐου 2022.
Το αφιέρωμα ξεκινά με τη νέα χορογραφική προσέγγιση της καλλιτεχνικής διευθύντριας της Ανώτερης Επαγγελματικής Σχολής Χορού του Ωδείου Αθηνών Λίλας Ζαφειροπούλου στο νεωτερικό μπαλέτο του Ξενάκη Κράανεργ (7, 8/5) σε συνεργασία με το σύνολο Corporis Miracula, την Black Page Orchestra υπό τη διεύθυνση του 'Aιτονυ Τσάμπα και τη συμμετοχή σπουδαστών της Ανώτερης Επαγγελματικής Σχολής Χορού της ΕΛΣ και της Ανώτερης Επαγγελματικής Σχολής Χορού του Ωδείου Αθηνών.
Γραμμένο εν μέρει ως αντίδραση του Ιάννη Ξενάκη στη μεταμορφωτική αλλά και καταστροφική δύναμη των φοιτητικών κινημάτων του τέλους της δεκαετίας του '60, το νεωτερικό μπαλέτο Κράανεργ (1968-69) αποτελεί μια από τις σπάνιες απόπειρες του συνθέτη να συνδυάσει τη ζωντανή μουσική με την ηλεκτροακουστική μαγνητοταινία σε μια καθηλωτική σύνθεση για ξύλινα πνευστά, χάλκινα πνευστά και έγχορδα μαζί με τετραφωνική ταινία. Η αρχική σύλληψη του έργου ήταν ως μουσική σύνθεση που θα συνόδευε ένα μπαλέτο σε χορογραφία του Ρολάν Πετί και με σκηνικά τεχνοτροπίας «Οπ Αρτ» από τον Βικτόρ Βαζαρελύ και γράφτηκε μετά από ανάθεση για τα εγκαίνια του Εθνικού Κέντρου Τεχνών της Οτάβας του Καναδά το 1969.
Ο τίτλος του έργου, Κράανεργ, προκύπτει από τη σύνθεση δύο ελληνικών ριζών («κράαν», μάλλον από το ρήμα «κραίνω» με την έννοια του «τελειοποιούμαι», «ολοκληρώνομαι», και «εργ») που αποδίδουν από κοινού την έννοια της «περατωμένης ενέργειας». Αναφέρεται, επίσης, στα κινήματα νεολαίας εκείνης της περιόδου -το 1968 ήταν ένα σημαντικό έτος για τη νεότερη κοινωνική ιστορία- αλλά και στο ουτοπικό όραμα του συνθέτη για έναν επικείμενο «βιολογικό αγώνα μεταξύ των γενεών, ο οποίος θα ξεσπάσει σε ολόκληρο τον πλανήτη, καταστρέφοντας τα πολιτικά, κοινωνικά, αστικά, επιστημονικά, καλλιτεχνικά, ιδεολογικά πλαίσια σε μια κλίμακα απρόβλεπτη, την οποία η ανθρωπότητα θα βιώνει για πρώτη φορά», σύμφωνα με σημειώσεις του Ξενάκη.
H νέα χορευτική προσέγγιση που θα παρουσιαστεί στην Εναλλακτική Σκηνή της ΕΛΣ φέρει την υπογραφή της Λίλας Ζαφειροπούλου, καλλιτεχνικής διευθύντριας της Ανώτερης Επαγγελματικής Σχολής Χορού του Ωδείου Αθηνών και του φιλοξενούμενου συνόλου χορού του Ωδείου Αθηνών Corporis Miracula, εκπαιδευτικού εργαλείου του οργανισμού. Η χορογράφος σημειώνει: «Το ηχητικό του σύμπαν, προϊόν της αντίληψης για έναν χώρο συνύπαρξης επιστήμης, τέχνης και φιλοσοφίας, πρωτότυπο και μοναδικό, υποβάλλει και προτείνει στη σκηνική μουσική Κράανεργ τη δημιουργία σκηνικών συμβάντων ταυτόχρονα και παράλληλα με τα «ηχητικά» συμβάντα, τις «πυκνώσεις» και «αραιώσεις», τις «ηχητικές μάζες». Η νέα αυτή «γλώσσα» αναλύεται και συντίθεται μαθηματικά αλλά και δημιουργεί αισθητικές προϋποθέσεις. Η χορογραφία αποπειράται να ακούσει αλλά και να προσθέσει στη νέα αυτή γλώσσα, δημιουργώντας έτσι ένα πληρέστερο «γεγονός» πενήντα τρία χρόνια μετά τη δημιουργία του Κράανεργ. Η χρονική απόσταση προσδίδει στη νέα καλλιτεχνική συγκυρία τη φρεσκάδα μιας ερμηνείας. Οι τεχνικές και τα στιλ περνούν σε δεύτερη μοίρα - όχι αυτοακυρούμενα, αλλά συνεισφέροντας σε κάτι σημαντικότερο: την πραγματοποίηση μιας αφήγησης τόσο πραγματικής όσο και άρρητης, τόσο σαφούς όσο και διφορούμενης».
